“We don’t see things as they are. We see them as we are”. – Anaïs Nin
Bovenstaand citaat kwam ik laatst tegen in een boek over mindfulness. Ik vind het prachtig. Het omschrijft precies hoe het is en wat we zo vaak vergeten. We zien de dingen niet zoals zíj zijn, we zien ze zoals wíj zijn. Hoe we de wereld zien is een reflectie van onszelf. Of het nou om dingen, gebeurtenissen of mensen gaat.
Hoe dat werkt op een heel basaal niveau laat zich makkelijk vertellen aan de hand van een voorbeeld. Stel je voor dat je een lange en vermoeiende werkdag hebt gehad. De hele dag stonden er mensen aan je bureau die iets van je wilden. Het is niet gelukt om dat stuk af te maken, wat je jezelf die ochtend nog zo had voorgenomen. Een opdrachtgever belt dat ze niet tevreden zijn over je eindproduct en dat ze je volgende week verwachten om daarover verantwoording af te leggen. Op de fiets naar huis begint het te regenen. Thuis vind je de resten van de pizzamaaltijd die je kinderen maar hebben besteld omdat jij te laat was om te koken. Dan komt je zoon naar je toe met de mededeling: “mam, ik heb net mijn mobieltje stuk laten vallen”. Hoe denk je dat je reageert?
Stel je nu een andere dag voor. Je hebt heerlijk in een flow gewerkt. Je hebt een heel stuk geschreven en bent erg blij met het resultaat. Een opdrachtgever belt dat ze heel tevreden zijn met je werk en vraagt of je volgende week wilt komen praten over een leuke nieuwe klus. Op de fiets naar huis schijnt het zonnetje heerlijk op je gezicht. Thuis blijkt dat de kinderen gezellig samen staan te koken. Dan komt je zoon naar je toe met de mededeling: “mam, ik heb net mijn mobieltje stuk laten vallen”. Hoe denk je dat je nu reageert? De kans is groot dat je in het eerste geval boos wordt en dat je in het tweede geval veel milder reageert. Dezelfde gebeurtenis (een telefoon die stuk is gevallen), maar een totaal andere perceptie. Die perceptie is afhankelijk van óns en niet van de gebeurtenis.
Dit is een vrij eenvoudig voorbeeld. Maar op een dieper niveau geldt dit voor álles wat we zien, horen, voelen, ervaren. We labelen iedere waarneming, iedere ervaring. En dat label wordt bepaald door mijn gevoelens, mijn context, mijn geschiedenis. Op iedere waarneming plakken we dus direct een concept, een verhaal. Daar zijn we ons nauwelijks van bewust. Het is onze (onbewuste) denkgeest die met de ervaringen aan de haal gaat.
Als ik dit wat laat indalen, besef ik dat ik dus eigenlijk altijd recht in mijn eigen geest kijk. Alles wat ik waarneem, alles waar ik een oordeel over heb, wat ik fijn vind of juist heel stom: het is een spiegel van mijzelf. Ik kan niet zeggen hoe de objectieve werkelijkheid is (sterker nog: ik kan niet eens zeggen óf er een objectieve werkelijkheid is). Immers, alles komt altijd tot mij via mijn ervaring. En op die ervaring plakken we als mensen nu eenmaal meteen een concept. We benoemen, we vergelijken, plaatsen het in een context. Als ik terug ga naar de naakte ervaring, is er niets anders dan dat: een ervaring, die komt en gaat.
Ik heb wel eens een tijdje rondgelopen met dit besef: “alles wat ik waarneem is een kijkje in mijn eigen geest”. Dat is echt leuk! Je wordt er vanzelf nieuwsgierig van, los en speels. Probeer maar eens.
